Abdal (İslam Mitolojisi)
ABDAL (Arapça الابدال) İslam Mitolojisi‘nde Ricalü’l-gayb adı verilen gizli veli gruplarından birisi olup, inanışa göre dünya düzeninin korunmasında etkin rol oynamaktaydılar.
Abdal Ne Demek?
İçlerinden birisi öldüğü zaman yerine bir başkası Allah tarafından seçildiğinden, Arapça “bir şeyin yerini tutan” ya da “bir şeyin karşılığı olan” anlamındaki ‘bedel’ kelimesinin çoğulu abdal olarak adlandırılmışlardır.
İslam Tasavvufunda Abdalların Özellikleri ve Abdallık
Abdalların istediklerinde zaman ve mekân değiştirme yetenekleri olduğuna ve bazı istisnai varlıklar dışında kimseye görünmediklerine inanılmaktaydı. Çeşitli kaynaklarda sayıları 40, 30 veya 7 olarak verilmiştir. Kafkasya Müslümanlarında Abdal dağlarda yaşayan aksakallı bir bilge formunda mitolojik bir varlık olarak görülmekte olup, av hayvanlarının koruduğuna, avcıların, abdal adına dua etmezlerse avdan elleri boş döneceğine inanılmaktadır. Tasavvufta abdalların bu mertebeye ibadet yoluyla değil temiz kalplilik, cömertlik, harama ve dünya nimetlerine karşı sabır gibi nitelikleri sayesinde ulaştığı inanışı hâkimdir. Anadolu’da göçebe olarak dolaşan, Köroğlu masalları anlatıp, çalgıcılık ve türkücülükle geçinip, Ehli-beyt kulları olduğunu söyleyen kişilere ‘Abdalan-ı Rum’ (Rum Abdalları) adı verilmiştir. Bektaşiliğin beşinci derecesine de Abdallık adı verilmektedir. 12. yüzyıldan itibaren dervişler, 14. yüzyıldan itibaren ise Alevi saz âşıkları bu sıfatla adlandırılınca kelime gerçek anlamından uzaklaşmıştır.
Abdal Musa Kimdir?
Abdal Musa, Elmalı’da bulunan tekkesinden ve Kaygusuz Abdal’ın şiirlerinden Elmalılı olduğu sanılmasına karşın kimilerince Horasanlılık da atfedilen Alp erenlik yakıştırılan bir Bektaşi dervişinin adı olup Nasihatnâme adlı bir kitabı bulunmaktadır. Alevi inancında kurban kesimi ve diğer masrafların ortak karşılandığı, 12 hizmetin yerine getirildiği ayinlere Abdal Musa Cemleri adı verilmektedir.
Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016